ΣΥΝΟΨΗ ΕΡΕΥΝΑΣ
Η μελέτη, που πραγματοποιήθηκε στο Τμήμα Διατροφής του Πανεπιστημίου Davis της Καλιφόρνια* και στο Ερευνητικό Κέντρο Διατροφής του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ στην Καλιφόρνια και χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα "Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου" και την εταιρεία Gaea. Στα πλαίσια της μελέτης δοκιμάστηκαν ελαιόλαδα που επιλέχθηκαν μετά από ανάλυση εκατοντάδων δειγμάτων από το Φαρμακευτικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και η σύσταση τους επιβεβαιώθηκε από το κέντρο ελιάς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Η δοκιμή στους ανθρώπους που έγινε για πρώτη φορά έδειξε ότι το ελληνικό ποιοτικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο πλούσιο σε ελαιοκανθάλη μπορεί να προστατεύσει το καρδιαγγειακό σύστημα.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα περιέχουν ένα ευρύ φάσμα φυσικών συστατικών των οποίων η σχετική συγκέντρωση διαφέρει πάρα πολύ μεταξύ των διαφόρων ποικιλιών ελιάς. Πολλές από αυτές τις χημικές ενώσεις έχει αποδειχθεί ότι διαθέτουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Ενώ ο όρος «ολικές φαινόλες» ενός ελαίου είναι αποδεκτός ως μέτρο της αντιοξειδωτικής του ικανότητας, η "φαρμακευτική" του δράση μπορεί να προέρχεται από συγκεκριμένες ενώσεις. Ένα παράδειγμα είναι η ουσία ελαιοκανθάλη η οποία συνδέεται με την πιπεράτη αίσθηση στο λαιμό που προκαλείται από ορισμένα φρέσκα και υψηλής ποιότητας ελαιόλαδα. Αυτή η ένωση είναι γνωστό ότι αναστέλλει το ίδιο ένζυμο που επίσης αναστέλλεται από την ασπιρίνη, την ιβουπροφένη, και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), και σε αυτή τη δράση στηρίζεται η καθημερινή χρήση της «παιδικής» ασπιρίνης για τη μείωση του καρδιαγγειακών κινδύνων. Στην πραγματικότητα, η ελαιοκανθάλη θεωρείται ένα φυσικό ΜΣΑΦ αλλά η δράση της δεν είχε ποτέ αποδειχθεί στον άνθρωπο αλλά μόνο στον δοκιμαστικό σωλήνα. Η συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων είναι ένα ευαίσθητο μέτρο της επίδρασης της χαμηλής δόσης ασπιρίνης και χρησιμοποιήθηκε σαν μοντέλο μελέτης της ελαιοκανθάλης ως προς την ικανότητα της να προστατεύει από τη δημιουργία βρόμβων και επομένως από τον κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικών.
Τα ελαιόλαδα που δοκιμάστηκαν, επιλέχθηκαν έτσι ώστε να έχουν την ίδια συγκέντρωση ολικών φαινολών αλλά διαφορετική αναλογία δραστικών συστατικών ελαιοκανθάλης και ελαιασίνης. Συγκεκριμένα επιλέχθηκε ένα ελαιόλαδο με υψηλή ελαιοκανθάλη από ποικιλία Κορωνέικη από την περιοχή του ΠΟΠ Καλαμάτας, ένα ελαιόλαδο από ποικιλία Arbequina με υψηλή περιεκτικότητα σε ελαιασίνη και ένα λάδι ελέγχου που ήταν μεν εξαιρετικά παρθένο, με ισοδύναμη περιεκτικότητα σε ολικές φαινόλες αλλά με μηδενική περιεκτικότητα σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη.
Σε αυτή τη έρευνα, μελετήθηκε αν η κατάποση 40 ml (3 κουταλιές) του κάθε ελαιολάδου με διαφορετική σύσταση, μπορεί να αναστείλει την συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων σε υγιείς άνδρες. Εννέα άνδρες φυσιολογικού βάρους εντάχθηκαν στη μελέτη και κατανάλωσαν τα τρία ελαιόλαδα με τυχαία σειρά σε απόσταση μιας εβδομάδας μεταξύ του κάθε ελαιολάδου και ο αντίκτυπος στη λειτουργία των αιμοπεταλίων αξιολογήθηκε 2 ώρες μετά τη λήψη των ελαίων. Τα έλαια πλούσια σε ελαιοκανθάλη και τη σχετική ένωση ελαιασίνη, βρέθηκαν να αναστέλλουν σημαντικά τη συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων, ενώ το λάδι που δεν περιείχε αυτές τις ουσίες, αλλά είχε ισοδύναμη περιεκτικότητα ολικών φαινολικών (κυρίως υπό τη μορφή ελεύθερης τυροσόλης) απέτυχε να παράγει αυτό το αποτέλεσμα. Είναι ενδιαφέρον ότι, από τα 9 άτομα που μελετήθηκαν, 4 παρουσίασαν ισχυρή απόκριση στο χρονικό σημείο 2 ωρών παρόμοια με τη φαρμακευτική δόση ιβουπροφένης, ενώ τα άλλα 5 άτομα έδειξαν μικρή ή και καθόλου ανταπόκριση.
Συγκριτικά τα καλύτερα αποτελέσματα φάνηκαν να προέρχονται από το Ελληνικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ποικιλίας Κορωνέικης. Αυτή η μελέτη αποδεικνύει σαφώς ότι τα έλαια πλούσια σε φυσικές αντιφλεγμονώδεις ουσίες μπορούν να δείξουν επίδραση στον άνθρωπο αντίστοιχη με τα ΜΣΑΦ φάρμακα, αλλά επίσης ότι υπάρχει ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών αποκρίσεων μεταξύ των ατόμων, γεγονός που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση. Ως εκ τούτου, όπως και με τους ανθρώπους, όλα τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα δεν είναι ίδια και το κριτήριο «ολικές φαινόλες» δεν είναι πλέον αρκετό για να δείξει τη διαφοροποίηση τους, ενώ προκύπτει μια παράλληλη σχέση της ποιότητας του ελαιολάδου με τα οφέλη στην υγεία.
* H έρευνα πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον διευθυντή του κέντρου ελιάς του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Dan Flynn και υλοποιήθηκε από τους Roberta R. Holt , Karan Agrawal, Selina Wang, Theresa Pedersen, Eleni Melliou, Prokopios Magiatis, John W. Newman.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα περιέχουν ένα ευρύ φάσμα φυσικών συστατικών των οποίων η σχετική συγκέντρωση διαφέρει πάρα πολύ μεταξύ των διαφόρων ποικιλιών ελιάς. Πολλές από αυτές τις χημικές ενώσεις έχει αποδειχθεί ότι διαθέτουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Ενώ ο όρος «ολικές φαινόλες» ενός ελαίου είναι αποδεκτός ως μέτρο της αντιοξειδωτικής του ικανότητας, η "φαρμακευτική" του δράση μπορεί να προέρχεται από συγκεκριμένες ενώσεις. Ένα παράδειγμα είναι η ουσία ελαιοκανθάλη η οποία συνδέεται με την πιπεράτη αίσθηση στο λαιμό που προκαλείται από ορισμένα φρέσκα και υψηλής ποιότητας ελαιόλαδα. Αυτή η ένωση είναι γνωστό ότι αναστέλλει το ίδιο ένζυμο που επίσης αναστέλλεται από την ασπιρίνη, την ιβουπροφένη, και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), και σε αυτή τη δράση στηρίζεται η καθημερινή χρήση της «παιδικής» ασπιρίνης για τη μείωση του καρδιαγγειακών κινδύνων. Στην πραγματικότητα, η ελαιοκανθάλη θεωρείται ένα φυσικό ΜΣΑΦ αλλά η δράση της δεν είχε ποτέ αποδειχθεί στον άνθρωπο αλλά μόνο στον δοκιμαστικό σωλήνα. Η συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων είναι ένα ευαίσθητο μέτρο της επίδρασης της χαμηλής δόσης ασπιρίνης και χρησιμοποιήθηκε σαν μοντέλο μελέτης της ελαιοκανθάλης ως προς την ικανότητα της να προστατεύει από τη δημιουργία βρόμβων και επομένως από τον κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικών.
Τα ελαιόλαδα που δοκιμάστηκαν, επιλέχθηκαν έτσι ώστε να έχουν την ίδια συγκέντρωση ολικών φαινολών αλλά διαφορετική αναλογία δραστικών συστατικών ελαιοκανθάλης και ελαιασίνης. Συγκεκριμένα επιλέχθηκε ένα ελαιόλαδο με υψηλή ελαιοκανθάλη από ποικιλία Κορωνέικη από την περιοχή του ΠΟΠ Καλαμάτας, ένα ελαιόλαδο από ποικιλία Arbequina με υψηλή περιεκτικότητα σε ελαιασίνη και ένα λάδι ελέγχου που ήταν μεν εξαιρετικά παρθένο, με ισοδύναμη περιεκτικότητα σε ολικές φαινόλες αλλά με μηδενική περιεκτικότητα σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη.
Σε αυτή τη έρευνα, μελετήθηκε αν η κατάποση 40 ml (3 κουταλιές) του κάθε ελαιολάδου με διαφορετική σύσταση, μπορεί να αναστείλει την συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων σε υγιείς άνδρες. Εννέα άνδρες φυσιολογικού βάρους εντάχθηκαν στη μελέτη και κατανάλωσαν τα τρία ελαιόλαδα με τυχαία σειρά σε απόσταση μιας εβδομάδας μεταξύ του κάθε ελαιολάδου και ο αντίκτυπος στη λειτουργία των αιμοπεταλίων αξιολογήθηκε 2 ώρες μετά τη λήψη των ελαίων. Τα έλαια πλούσια σε ελαιοκανθάλη και τη σχετική ένωση ελαιασίνη, βρέθηκαν να αναστέλλουν σημαντικά τη συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων, ενώ το λάδι που δεν περιείχε αυτές τις ουσίες, αλλά είχε ισοδύναμη περιεκτικότητα ολικών φαινολικών (κυρίως υπό τη μορφή ελεύθερης τυροσόλης) απέτυχε να παράγει αυτό το αποτέλεσμα. Είναι ενδιαφέρον ότι, από τα 9 άτομα που μελετήθηκαν, 4 παρουσίασαν ισχυρή απόκριση στο χρονικό σημείο 2 ωρών παρόμοια με τη φαρμακευτική δόση ιβουπροφένης, ενώ τα άλλα 5 άτομα έδειξαν μικρή ή και καθόλου ανταπόκριση.
Συγκριτικά τα καλύτερα αποτελέσματα φάνηκαν να προέρχονται από το Ελληνικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ποικιλίας Κορωνέικης. Αυτή η μελέτη αποδεικνύει σαφώς ότι τα έλαια πλούσια σε φυσικές αντιφλεγμονώδεις ουσίες μπορούν να δείξουν επίδραση στον άνθρωπο αντίστοιχη με τα ΜΣΑΦ φάρμακα, αλλά επίσης ότι υπάρχει ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών αποκρίσεων μεταξύ των ατόμων, γεγονός που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση. Ως εκ τούτου, όπως και με τους ανθρώπους, όλα τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα δεν είναι ίδια και το κριτήριο «ολικές φαινόλες» δεν είναι πλέον αρκετό για να δείξει τη διαφοροποίηση τους, ενώ προκύπτει μια παράλληλη σχέση της ποιότητας του ελαιολάδου με τα οφέλη στην υγεία.
* H έρευνα πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον διευθυντή του κέντρου ελιάς του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Dan Flynn και υλοποιήθηκε από τους Roberta R. Holt , Karan Agrawal, Selina Wang, Theresa Pedersen, Eleni Melliou, Prokopios Magiatis, John W. Newman.