ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ "ΕΝΔΟΞΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ 4.500 ΧΡΟΝΩΝ"

Η μεσσηνιακή γη κατοικήθηκε σε όλη τη διάρκεια της προϊστορικής περιόδου (7000-1000 π.Χ.), όπως βεβαιώνουν οι πολλές προϊστορικές θέσεις που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη κυρίως στα δυτικά του νομού, στις περιοχές της Πυλίας και της Τριφυλίας (Χώρα, Επάνω Εγκλιανός, Μάλθη, Χανδρινού, Κορυφάσιο). Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Λέλεγες και Καύκωνες, οι οποίοι δεν ήταν ελληνικής καταγωγής. Οι Αιολείς, που κατέβηκαν από τη Θεσσαλία και εγκαταστάθηκαν στην αρχαία Ανδανία, ήταν οι πρώτοι Έλληνες της Μεσσηνίας. Τότε εγκαταστάθηκε στην περιοχή της Πύλου και ο Νηλέας, ο πατέρας του Νέστορα, ο οποίος ίδρυσε το κράτος των Πυλίων. Η κάθοδος των Ελλήνων τοποθετείται γύρω στο 1900 π.Χ., η δε ακμή του κράτους της Πύλου τοποθετείται μεταξύ 1600-1100 π.Χ., δηλαδή στη μυκηναϊκή εποχή. Τα μυκηναϊκά ευρήματα που συνεχώς ανακαλύπτονται σε όλη τη Μεσσηνία μαρτυρούν τη μεγάλη ακμή που γνώρισε αυτός ο πολιτισμός στην περιοχή.

Εποχή του Χαλκού

Μυκηναϊκά χρόνια (1600-1100 π.Χ.)

Την περίοδο αυτή η Μεσσηνία είναι η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της Πελοποννήσου με πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα σε 50 περίπου τοποθεσίες: θολωτοί και λαξευτοί τάφοι, λείψανα οικοδομικών εγκαταστάσεων και συνοικισμών, χαρακτηριστική κεραμική τέχνη. Τα σημαντικότερα από αυτά έχουν αποκαλυφθεί στις θέσεις Βολιμίδια Χώρας, Κουκουνάρα, Χαρακοπιό, Βίγλα, Κορυφάσιο, Ριζόμυλος, Παπούλια, Τραγάνα, Μυρσινοχώρι, Άνω Εγκλιανός, Θουρία, Μουριατάδα, Μύρο, Μάλθη. Στον Άνω Εγκλιανό μάλιστα εντοπίστηκε ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα μυκηναϊκά κέντρα της Μεσσηνίας και όλης της Ελλάδας με ανάκτορο, πόλη και τάφους, το οποίο αποτέλεσε την έδρα των Μυκηναίων βασιλιάδων της Πύλου και το ανάκτορο του Νέστορα, του σοφού της Ιλιάδας. Η προσωπικότητα του Μεσσήνιου αυτού βασιλιά υπήρξε υπόδειγμα σωφροσύνης, πραότητας και βαθιάς σοφίας, και παρέμεινε στη συνείδηση των ανθρώπων ως η προσωποποιημένη έκφραση των σημαντικότερων αρετών του ελληνικού πνεύματος.

Πρωτογεωμετρικά (1100-900 π.Χ.) και γεωμετρικά χρόνια (900-700 π.Χ.)

Με τη λεγόμενη «κάθοδο των Δωριέων», όταν καταστράφηκαν τα μυκηναϊκά κέντρα, το κράτος της Πύλου δέχτηκε την επίθεση των ηγετών των Δωριέων Τημένου, Κρεσφόντη και Αριστόδημου. Σύμφωνα με την παράδοση, η εύφορη χώρα του Νέστορα έλαχε με κλήρο στον Κρεσφόντη, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην περιοχή της Στενυκλάρου. Οι περισσότεροι από τους ντόπιους προτίμησαν να εκπατριστούν και να καταφύγουν σε άλλες χώρες, και κυρίως στην Αττική, παρά να υποταχθούν στους Δωριείς. Οι Δωριείς στη Μεσσηνία δημιούργησαν νέο καθεστώς, ενώ όσοι Μεσσήνιοι παρέμειναν στην περιοχή στερήθηκαν την περιουσία τους.

Αρχαϊκή – κλασική – ελληνιστική εποχή / Ρωμαϊκά χρόνια (7ος αι. π.Χ. - 4ος αι. μ.Χ.)

Τον 8ο αιώνα π.Χ. αρχίζει η δραματικότερη περιπέτεια του μεσσηνιακού λαού, όταν το στρατιωτικό κράτος της γειτονικής Σπάρτης αποφασίζει να αυξήσει τα εδάφη του κατακτώντας την εύφορη γη της Μεσσηνίας. Οι μεταξύ των Σπαρτιατών και Μεσσηνίων τρεις μεγάλοι πόλεμοι διήρκεσαν από τα μέσα του 8ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. (743-454 π.Χ.) και κατέληξαν στην υποδούλωση της Μεσσηνίας στη Σπάρτη. Παρά τη δυσμενή κατάληξή τους, οι Μεσσηνιακοί πόλεμοι έδωσαν την αφορμή και τη δυνατότητα στους κατοίκους της Μεσσηνίας να αποκτήσουν ισχυρή εθνική συνείδηση αμυνόμενοι υπέρ του πατρίου εδάφους. Η Μεσσηνία παρέμεινε υπό το σπαρτιατικό ζυγό μέχρι την εποχή της κατάλυσης της ηγεμονίας των Λακεδαιμονίων από τους Θηβαίους. Ο Θηβαίος Επαμεινώνδας ελευθέρωσε τη χώρα (369 π.Χ. ) και έχτισε στις υπώρειες του όρους Ιθώμη την πρωτεύουσα της ανεξάρτητης πια Μεσσηνίας, τη Μεσσήνη, η οποία εξελίχθηκε σε σπουδαίο πολιτιστικό κέντρο. Στα χρόνια που ακολούθησαν ως τη ρωμαϊκή κατοχή η Μεσσηνία θα καταστραφεί δύο φορές: Η πρώτη από το στρατηγό του Φιλίππου Ε’ Δημήτριο Φάρο το 214 π.Χ. και η δεύτερη από τον τύραννο της Σπάρτης Νάβι το 202 π.Χ. Οι εν συνεχεία πόλεμοι και οι διενέξεις μεταξύ των ελληνικών πόλεων επέφεραν τελικώς την επικράτηση των Ρωμαίων και την εξ ολοκλήρου υποταγή της Ελλάδας σε αυτούς (146 π.Χ.). Τότε και η Μεσσηνία ακολουθεί την τύχη της υπόλοιπης Ελλάδας, τόσο στην περίοδο της Ρωμαιοκρατίας όσο και κατά τους βυζαντινούς χρόνους.

Μεσαιωνική – Βυζαντινή περίοδος (4ος-15ος αι. μ.Χ.)

Από τον 4ο μ.Χ. αιώνα και μέχρι τις αρχές του 9ου η Πελοπόννησος δέχεται επιδρομές από Γότθους, Αβάρους και Σλάβους, από τις οποίες πλήττεται και η Μεσσηνία. Οι κάτοικοί της από το φόβο αυτών των επιδρομών τρέπονται προς τη θάλασσα και από τότε χρονολογείται η ίδρυση των πόλεων της Καλαμάτας, της Κορώνης και της Μεθώνης. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, η Μεσσηνία συμπεριλήφθηκε στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας (1205) υπό την ηγεμονία του Φράγκου Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου, με κέντρο την Καλαμάτα και το κάστρο της και με την εξαίρεση των κάστρων της Μεθώνης και της Κορώνης, τα οποία έγιναν βενετικές κτήσεις. Η Φραγκοκρατία στην Πελοπόννησο διήρκεσε 200 και πλέον έτη, ενώ από τα τέλη του 14ου αιώνα άρχισε η βαθμιαία κατάκτηση περιοχών και πόλεων της Μεσσηνίας από τους Τούρκους, η οποία ολοκληρώθηκε το 1498.

Νεότερα χρόνια: Τουρκοκρατία – Επανάσταση

Το 1769-70, Μεσσήνιοι και Μανιάτες συμμετέχουν στο αποτυχημένο ορλωφικό κίνημα και επακολουθεί φοβερή επιδρομή Τουρκαλβανών, οι οποίοι καταστρέφουν τη Μεσσηνία και σφάζουν μεγάλο μέρος του πληθυσμού της. Στις 23 Μαρτίου 1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Κολοκοτρώνης και ο Παπαφλέσσας μαζί με άλλους Μεσσήνιους επαναστάτες κηρύσσουν στην Καλαμάτα την έναρξη της Επανάστασης με τη δήλωση προς τις ευρωπαϊκές αυλές ότι εφεξής οι Έλληνες θα αποτελούν αυτόνομο έθνος. Σύντομα απελευθερώνεται ολόκληρη η Μεσσηνία εκτός από τα φρούρια της Μεθώνης και της Κορώνης. Έκτοτε η Μεσσηνία θα παραμείνει ελεύθερη ως το 1825, οπότε υφίσταται την πρώτη επιδρομή του Ιμπραήμ. Παρά την ηρωική αντίσταση του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι και την πανωλεθρία του τουρκικού στρατού από τους Μανιάτες στη Βέργα του Αλμυρού, ο Ιμπραήμ κατέστρεψε ολόκληρη την Πελοπόννησο, την πυρπόλησε, κατέκοψε 150.000 οπωροφόρα δέντρα και ενήργησε συστηματικές σφαγές του πληθυσμού της. Στις 20 Οκτωβρίου 1827 ο συμμαχικός στόλος συντρίβει τον τουρκοαιγυπτιακό στον κόλπο του Ναβαρίνου: στη μεσσηνιακή γη γράφεται λοιπόν και η αρχή του αίσιου τέλους για την Ελληνική Επανάσταση. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας και την αποκατάσταση του κράτους, η Μεσσηνία θα ακολουθήσει τις τύχες των υπολοίπων επαρχιών της Πελοποννήσου.

Πηγή: messinia.gr